by Sandor Nagyszalanczy

„Kiedy Hawajczycy wynaleźli ukulele?”mój przyjaciel zapytał, kiedy oprowadzałem ją po mojej kolekcji ponad 430 roczników UKE.

przekonanie, że Hawaje same roszczą sobie prawo do ukulele—instrumentu, który wydaje się wyrastać na przestrzeni wieków w relatywnym zapomnieniu wśród potomków Polinezyjczyków—jest powszechnie uznawanym błędem i często byłem zmuszony go rozwiać. W rzeczywistości, poinformowałem ją, że najwcześniejsze UKE pochodzą tylko z połowy lat 80. Następnie, zatrzymując się dla efektu, dodałem: „i nie zostały one wymyślone przez Hawajczyków.”Wyglądając jak sześciolatka, która dowiedziała się, że Święty Mikołaj nie istnieje, moja zdezorientowana przyjaciółka marszczyła brwi i rozważała ukulele wiszące na mojej ścianie na nowo. To prawda, że prawdziwa historia ukulele zaczyna się na wyspie, ale nie na Hawajach, ani na Oceanie Spokojnym. Madera, mały górzysty kawałek ziemi w Atlantyku na południowy zachód od Portugalii, około 350 mil od wybrzeża Afryki Północnej, jest prawdziwym miejscem narodzin ukochanego uke.

w przeciwieństwie do Hawajów, Madera ma klimat tropikalny i jest częścią archipelagu wulkanicznego. Ta silnie zalesiona wyspa (Madera po portugalsku oznacza „Drewno”) miała kiedyś kwitnący przemysł drzewny i długą historię produkcji mebli. Ale prawdopodobnie najbardziej znany jest z wina Madera, wzmocnionego napoju przypominającego sherry, który stał się popularny, ponieważ nie zepsuł się podczas długich podróży morskich. Uprawa winorośli i winiarstwo były tam podstawowym przemysłem od XVI wieku.

dwa wieki temu Madera była również popularnym miejscem turystycznym dla europejskich turystów, którzy przyciągali jej malownicze krajobrazy i egzotyczną florę. Odwiedzający często bawili się muzyką graną na ulicach Funchal, tętniącego życiem miasta portowego na wyspie. Ponieważ w tym gorącym klimacie nie było zamkniętych okien na domach, musiało być trudno nie słyszeć dźwięków muzyki, zarówno w dzień, jak i w nocy. Miejscowi muzycy grali walce, mazurki i melodie ludowe na hiszpańskiej gitarze i małym, przypominającym gitarę, czterostrunowym instrumencie zwanym machête (wymawianym „ma-CHET”), znanym również jako braguinha lub „machéte de Braga” od miasta w północnej Portugalii, z którego pochodzi ten instrument.

Niestety, w połowie XIX wieku Madera nie była zbyt dobrym miejscem. Bieda, głód i seria klęsk żywiołowych, które doprowadziły do upadku przemysłu winiarskiego, uczyniły wyspę lepszym miejscem do ucieczki niż do. Dziesiątki bezrobotnych Madejczyków chciało opuścić przepełnioną ojczyznę i rozpocząć nowe życie gdzie indziej. Tak się złożyło, że gdy na Maderze wszystko szło nie tak, życie kwitło pół świata dalej, na Wyspach Sandwich-jak powszechnie znane były wówczas Wyspy Hawajskie-gdzie kwitł przemysł cukrowniczy.

w 1874 roku Hawajscy plantatorzy wysłali 25 ton cukru na sam kontynent. Ale był problem.: Po dziesięcioleciach europejskiej kolonizacji i wprowadzaniu chorób, tubylcza ludność podupadła, więc nie było wystarczającej liczby pracowników do obsługi plantacji i fabryk. Desperacja doprowadziła plantatorów do ogólnoświatowego poszukiwania pracy, poszukiwania, które ostatecznie dotarły do portugalskich Wysp. Madejscy urzędnicy nie mieli problemów ze znalezieniem mężczyzn i kobiet, którzy byli gotowi podpisać trzyletnie kontrakty na pracę w polu. Oprócz pensji w wysokości od 6 do 10 dolarów miesięcznie, indentowanym emigrantom zapewniono pokój i wyżywienie, a także żeglowanie do ich nowej Pacyficznej Ziemi Obiecanej.

ze sklepu Ukulele: Ukulele – wizualna Historia śledzi ewolucję ukes z kolorowym kaprysem. Poznaj najlepszych graczy ukulele na świecie dzięki profilom, zdjęciom i nie tylko, z kolorowymi zdjęciami pokazującymi ponad 100 wykwintnych i unikalnych UKE, zabytkowymi ilustracjami katalogowymi i dowcipnymi reklamami, które uchwyciły szaleństwo lat 20. i 30.

wśród ponad 25 000 Madeirans, którzy przybyli na Hawaje pod koniec XIX wieku, było trzech robotników z Funchal: 40-letni Manuel Nunes, 37-letni Augusto Dias i 28-letni Jose do Espirito Santo. Wraz z rodzinami mężczyźni zapakowali się na 220-metrowy brytyjski statek SS Ravenscrag i wyruszyli w żmudną, trwającą cztery miesiące, 12 000 mil morską podróż na Oahu. Nie wiedzieli, że ta nowa przygoda nie tylko przyniesie im dobrobyt, ale doprowadzi do stworzenia nowego instrumentu.

biedni, zmęczeni morzem imigranci w końcu przybyli do portu w Honolulu w cichą sobotę w sierpniu 1879 roku. Gdy tylko zacumowali, jeden z pasażerów, utalentowany muzyk Joao Fernandes, rozpoczął radosną pieśń i taniec, aby uczcić bezpieczne przybycie statku. Fernandes, utalentowany gracz, który mógł odtworzyć każdą piosenkę, którą usłyszał tylko raz, wystąpił na machête pożyczonym od kolegi pasażera. Zabawiał również pasażerów podczas długiej podróży morskiej, wyrywając melodię każdej piosenki podczas bicia akordów. Najwyraźniej nie tylko on potrafił grać na tym instrumencie. Zaledwie kilka tygodni po przybyciu Ravenscrag, w Hawaiian Gazette 3 września 1879 roku pojawiła się następująca pozycja: „…Madera Islanders niedawno przybyli tutaj zachwycali ludzi nocnymi ulicznymi koncertami. Usjanie są świetnymi wykonawcami na swoich dziwnych instrumentach, które są swego rodzaju skrzyżowaniem gitary i banjo, ale które produkują bardzo słodką muzykę w rękach portugalskich minstreli.”

Nunes, Dias i Santo pojechali do pracy na plantacjach cukru na Hawajach, Maui i Kauai. Po wypełnieniu swoich zobowiązań umownych wszyscy trzej udali się prosto do Honolulu, stolicy królestwa i centrum handlu, z ambicją powrotu do swoich dawnych zawodów w obróbce drewna. Na szczęście dla nich, Honolulu miało kwitnący handel meblami w tym czasie, z ponad tuzinem lokalnych przedsiębiorstw zajmujących się obróbką drewna. Nunes i Santo dostali pracę w największym sklepie meblowym na Hawajach, Pioneer Furniture House. Dias założył własny mały zakład stolarski w 1884 roku, osiedlając się w obskurnej dzielnicy Chinatown w Honolulu. Tworzył nie tylko meble, ale także Instrumenty Muzyczne.

w ciągu roku Nunes otworzył swój własny sklep zaledwie trzy przecznice dalej, a Diaz i Nunes reklamowali swoje firmy w lokalnych gazetach. Dias opisał siebie jako ” twórcę gitar, machêtes i wszystkich instrumentów strunowych.”Nunes ogłosił swoją działalność jako” Zakład Stolarski instrumentów strunowych, gitar i machêtes.”

Santo wkrótce poszedł w ślady, otwierając swój sklep kilka drzwi od Nunes.

oprócz budowy instrumentów, wszystkie trzy zarabiały na życie, sprzedając komercyjne Instrumenty, wykonując prace naprawcze, sprzedając struny i tak dalej. Dias udzielał nawet lekcji muzyki.

jak ci trzej zwykli stolarze stali się nagle lutnikami? Nie jest jasne, czy któryś z nich kiedykolwiek zbudował instrument przed przybyciem na Hawaje. Istnieją pewne spekulacje (ale Brak dowodów), że Nunes mógł być spokrewniony z Octavianno Joao Nunes da Paixao (1812-1874), jednym z najbardziej utalentowanych twórców instrumentów na Maderze. Najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem jest to, że Nunes, Dias i Santo wszyscy zaczęli budować Instrumenty, jednocześnie kontynuując ogólne prace związane z obróbką drewna, prawdopodobnie jako biznes poboczny, aby zarobić dodatkowe pieniądze. Pomimo braku formalnego wykształcenia, z jakości zbudowanych przez nich instrumentów wynika, że Ci Madejczycy wiedzieli, co robią.

pierwsza drukowana wzmianka o instrumencie wyraźnie identyfikowanym jako ukulele pojawiła się zaledwie dziesięć lat po przybyciu Ravenscrag na Oahu. Więc kto zbudował pierwszy? Szczera odpowiedź jest taka, że nikt tak naprawdę nie wie! Wszyscy trzej stolarze zbudowali machête, które wyglądały jak ukuleles, a Santo reklamował, że może ” produkować gitary wszystkich rozmiarów.”Nunes twierdził, że wynalazł ukulele, śmiało ogłaszając to w reklamach gazet i na etykietach swoich instrumentów.

niezależnie od tego, jaką część Nunes, Dias czy Santo mieli przy tworzeniu uke, najprawdopodobniej pierwsze prawdziwe ukulele były instrumentami hybrydowymi: mash up machête i innym małym portugalskim instrumentem, pięciostrunowym rajão (wymawianym rah-ZHOW). Drobny rozmiar i zarys ciała machête, a także jego podstrunnica 17-progu stanowiły podstawę dla ogólnego kształtu i konfiguracji ukuleles. Ale strojenie maczety D-G-B-D nie zostało użyte. Zamiast tego ukulele stosowało strojenie czterech najlepszych strun: G-C-E-A, minus piąta struna (niskie D).

Po co ten tuning?

„Kiedy i dlaczego został zmieniony na mój-pies-ma-pchły to jedna z tych małych tajemnic, która zawsze prowadzi do więcej pytań niż odpowiedzi”, nieżyjący już historyk muzyki John King napisał w swojej książce Ukulele z 2012 roku: A History (University of Hawaii Press). Innym ważnym elementem, który odróżnia Hawajskie Ukulele od ich portugalskich braci, jest materiał, z którego są wykonane. Machétes i rajãos są zazwyczaj zbudowane ze świerkowych szczytów i korpusów wykonanych z jałowca i innych jasnych lasów. Praktycznie wszystkie wczesne ukulele zostały wykonane w całości z koa, złotego miodowo-brązowego drewna cenionego przez Hawajczyków i tradycyjnie używanego do mebli i wszelkiego rodzaju towarów wysokiej jakości. Ukulele, takie jak te wykonane przez Jose do Espirito Santo, były w zasadzie wykonane z wysoko ułożonych koa i często miały te same rodzaje ozdobnych dekoracji, które można znaleźć na machêtes. Ich wierzchołki i ciała są tak cienkie, że te UKE są niesamowicie lekkie i wytwarzają dużo dźwięku jak na ich niewielki rozmiar.

posiadanie unikalnej nazwy to coś innego, co pomaga odróżnić wczesne Ukulele od innych instrumentów, ale dokładnie to, jak uke otrzymał swoją nazwę, jest kolejną tajemnicą. Istnieje wiele historii, ale oto jedno rozsądne wyjaśnienie: Hawaje miały słowo „ukulele”, zanim miały instrument. Słownik z 1865 roku zdefiniował to słowo jako „kocią pchłę”, szkodnika, który trafił na wyspy kilkadziesiąt lat wcześniej. Około 1900 roku pisarz Jack London napisał, że ukulele było „hawajskim (słowem) oznaczającym „skaczącą pchłę”, ponieważ jest to również pewien instrument muzyczny, który można porównać do młodej gitary.”

sześć lat później wirtuoz uke gracz i nauczyciel Ernest Kaai napisał w swoim podręczniku ukulele, że ” Hawajczycy mają sposób gry na wszystkich strunach . . . stąd nazwa ukulele.”

niezależnie od dokładnej etymologii słowa, apel o instrument szybko rozprzestrzenił się, częściowo dzięki jednemu z jego najwcześniejszych Mistrzów: Davidowi Kalakaua, ostatniemu królowi Hawajów. Kalakaua, jego królowa Emma i przyszła królowa Lili 'uokalani (która skomponowała” Aloha Oe”, Najświętszą z hawajskich pieśni) byli utalentowanymi muzykami i mecenasami sztuki. Ich wsparcie i promocja ukulele zachęciły innych Hawajczyków do podjęcia gry na instrumencie i rozwijania własnej muzyki i stylów. Oprócz występów na ukulele na królewskich imprezach, Kalakaua nauczył się grać na uke i często włączał występy ukulele na swoich nieformalnych spotkaniach.

'”poszlibyśmy do King 's Bungalow”, muzyk Joao Fernandes powiedział „paradise of the Pacific Magazine” w 1922 roku, opowiadając o imprezach Kalakaua 'a,” wielu ludzi przyszło. Plenty kanakas (rdzenni Hawajczycy). Dużo muzyki, dużo hula, dużo kaukau, dużo picia. Cały czas dużo pić. A król Kalakaua płaci za wszystko!”

oczywiście król Dawid zyskał przydomek, którym do dziś się chwali: „The Merrie Monarch.”Gdy nowe pokolenie Hawajskich twórców ukulele założyło sklep—w tym Jonas Kumulae, który zwrócił uwagę mieszkańców wyspy na Międzynarodową Wystawę Pan Pacific w San Francisco w 1915 roku i wywołał pierwsze na świecie szaleństwo uke-oryginalni lutnicy powoli zniknęli w zapomnienie. W 1900 Santo zamknął swój sklep, ale kontynuował pracę w domu jeszcze przez kilka lat przed śmiercią. Dias stracił swój sklep w niszczycielskim pożarze, który zniszczył większość Chinatown w Honolulu w tym samym roku. Nunes, najbardziej płodny lutnik z tych trzech, kontynuował budowę instrumentów przez wiele lat. Uczył sztuki wytwarzania ukulele wielu rzemieślników, w tym jego syna Leonarda, który prowadził fabrykę Nunes w Los Angeles do 1930 roku. Inny z uczniów Manuela, Samuel Kamaka, założył własny jednoosobowy sklep w 1916 roku.

teraz, prawie 100 lat później, Kamaka Ukulele i utwory gitarowe na South Street w Honolulu przenoszą spuściznę trzech portugalskich emigrantów, którzy na zawsze zmienili hawajską muzykę i dali światu dar ” skaczącej pchły.”

Sandor Nagyszalanczy jest zapalonym kolekcjonerem ukulele i ekspertem od obróbki drewna mieszkającym w Santa Cruz w Kalifornii.

Ten artykuł pierwotnie ukazał się w jesiennym wydaniu magazynu Ukulele w 2014 roku.

Pobierz nasz bezpłatny przewodnik po zejściu ze strony i do utworu, aby spędzić więcej czasu na graniu i zabawie na ukulele, a mniej czasu na nadążanie za nutami.

potrzebujesz kilku akordów, aby rozpocząć odtwarzanie ulubionych utworów? Pobierz nasz darmowy Wykres akordów ukulele!

Jeśli strumming nie przychodzi ci naturalnie, nie bój się! Ta bezpłatna Lekcja Strumming 101 jest przeznaczona dla każdego, kto może użyć solidnych wskazówek dotyczących wspólnych rytmicznych rowków.