wojny rosyjsko-tureckie, seria wojen między Rosją a Imperium Osmańskim w XVII–XIX wieku. Wojny odzwierciedlały upadek imperium osmańskiego i doprowadziły do stopniowego rozszerzania na południe granicy Rosji i wpływów na terytorium Osmańskie. Wojny miały miejsce w 1676-81, 1687, 1689, 1695-96, 1710-12 (część Wielkiej Wojny Północnej), 1735-39, 1768-74, 1787-91, 1806-12, 1828-29, 1853-56 (wojna krymska) i 1877-78. W wyniku tych wojen Rosja była w stanie rozszerzyć swoje granice europejskie na południe do Morza Czarnego, na południowy zachód do rzeki Prut i na południe od gór Kaukazu w Azji.
wczesne wojny rosyjsko-tureckie były w większości spowodowane próbami utworzenia przez Rosję portu ciepłej wody na Morzu Czarnym, który leżał w rękach tureckich. Pierwsza wojna (1676-81) toczyła się bez powodzenia na Ukrainie na zachód od Dniepru przez Rosję, która wznowiła wojnę z nieudanymi najazdami Krymu w 1687 i 1689 roku. W wojnie 1695-96 rosyjskiemu carowi Piotrowi i wielkiemu udało się zdobyć twierdzę Azow. W 1710 roku Turcja przystąpiła do wojny północnej z Rosją, a po tym, jak próba Wyzwolenia Bałkanów spod panowania osmańskiego Piotra Wielkiego zakończyła się klęską nad rzeką Prut (1711), został zmuszony do zwrotu Turcji Azowa. W 1735 roku ponownie wybuchła wojna z Rosją i Austrią w sojuszu przeciwko Turcji. Rosjanie z powodzeniem najechali Mołdawię opanowaną przez Turków, ale ich austriaccy sojusznicy zostali pokonani w polu, w wyniku czego Rosjanie nie uzyskali prawie nic w Traktacie Belgradzkim (18 września 1739).
pierwsza poważna wojna rosyjsko-turecka (1768-74) rozpoczęła się po tym, jak Turcja zażądała od władcy Rosji, Katarzyny II Wielkiej, powstrzymania się od ingerowania w wewnętrzne sprawy Polski. Rosjanie odnieśli imponujące zwycięstwa nad Turkami. Zdobyli Azow, Krym i Besarabię, a pod dowództwem feldmarszałka P. A. Rumyantsev opanowali Mołdawię, a także pokonali Turków w Bułgarii. Turcy zostali zmuszeni do szukania pokoju, który został zawarty w Traktacie w Küçük Kaynarca (21 lipca 1774). Traktat ten uniezależnił Chanat Krymski od sułtana tureckiego; przesunął rosyjską granicę na południe do Południowej (Pivdennyy) rzeki Buh; dał Rosji prawo do utrzymania floty na Morzu Czarnym; i nadał Rosji niejasne prawa ochrony nad Chrześcijańskimi poddanymi sułtana osmańskiego na Bałkanach.
Rosja była teraz w znacznie silniejszej pozycji do ekspansji, a w 1783 roku Katarzyna zaanektowała Półwysep Krymski. W 1787 wybuchła wojna z Austrią ponownie po stronie Rosji (do 1791). Pod dowództwem generała A. W. Suworowa Rosjanie odnieśli kilka zwycięstw, które dały im kontrolę nad Dolnym Dniestrem i Dunajem, a dalsze sukcesy Rosyjskie zmusiły Turków do podpisania traktatu w Jassach (Jassach) 9 stycznia 1792 roku. Na mocy tego traktatu Turcja oddała Rosji całe zachodnioukraińskie wybrzeże Morza Czarnego (od Cieśniny Kerczeńskiej na zachód do ujścia Dniestru).
Kiedy w 1806 r.Turcja obaliła Rusofilskich gubernatorów Mołdawii i Wałachu, ponownie wybuchła wojna, choć w sposób rozpustny, ponieważ Rosja była niechętna skoncentrowaniu dużych sił przeciwko Turcji, podczas gdy jej stosunki z napoleońską Francją były tak niepewne. Jednak w 1811 roku, z perspektywą wojny francusko-Rosyjskiej w zasięgu wzroku, Rosja poszukiwała szybkiej decyzji w sprawie swojej południowej granicy. Rosyjski feldmarszałek M. I. Zwycięska kampania Kutuzowa w latach 1811-12 zmusiła Turków do oddania Besarabii Rosji Traktatem w Bukareszcie (28 maja 1812).
Rosja do tej pory zabezpieczyła całe północne wybrzeże Morza Czarnego. Jego późniejsze wojny z Turcją toczyły się w celu zdobycia wpływów na Bałkanach osmańskich, zdobycia kontroli nad cieśniną Dardanelską i Bosporską oraz ekspansji na Kaukaz. Walka Greków o niepodległość wywołała wojnę rosyjsko-turecką w latach 1828-29, w której siły rosyjskie wkroczyły do Bułgarii, Kaukazu i północno-wschodniej Anatolii, zanim Turcy pozwali ich o pokój. Wynikający z tego Traktat z Edirne (14 września 1829) dał Rosji większość wschodniego brzegu Morza Czarnego, A Turcja uznała rosyjską suwerenność nad Gruzją i częścią dzisiejszej Armenii.
wojna 1853-56, znana jako wojna krymska, rozpoczęła się po tym, jak cesarz rosyjski Mikołaj i próbował uzyskać dalsze ustępstwa od Turcji. Wielka Brytania i Francja przystąpiły jednak do konfliktu po stronie Turcji w 1854 r., A Traktat Paryski (30 marca 1856 r.) kończący wojnę był poważnym dyplomatycznym niepowodzeniem dla Rosji, choć wiązał się z niewielkimi ustępstwami terytorialnymi.
najważniejsza była również ostatnia wojna rosyjsko-turecka (1877-78). W 1877 roku Rosja i jej sojusznik Serbia przybyły z Pomocą Bośni i Hercegowiny oraz Bułgarii w ich buntach przeciwko panowaniu tureckiemu. Rosjanie zaatakowali przez Bułgarię i po pomyślnym zakończeniu oblężenia Plewenu przeszli do Tracji, zajmując Adrianopol (obecnie Edirne, Tur.) w styczniu 1878. W marcu tego roku Rosja zawarła Traktat z San Stefano z Turcją. Traktat ten uwolnił Rumunię, Serbię i Czarnogórę spod panowania tureckiego, dał autonomię Bośni i Hercegowinie i stworzył ogromną autonomiczną Bułgarię pod rosyjską ochroną. Wielka Brytania i Austro-Węgry, zaniepokojone zdobyczami rosyjskimi zawartymi w traktacie, zmusiły Rosję do przyjęcia Traktatu Berlińskiego (lipiec 1878), na mocy którego zyski militarno-polityczne Rosji z wojny zostały poważnie ograniczone.